Kimyasal Maddelerin İnsan Sağlığına Zararları ve Korunma Yolları

İş hayatında üretim ve teknik hizmetler başta olmak üzerebir çok alanda çalışanlar, çalışma ortamlarında kimyasal maddelere maruz kalabilmektedir.

Ülkemizde çalışanların önemli bir bölümü maruzkalabilecekleri kimyasal maddelerin sağlıklarına vereceği zarar ve alınacak önlemler  konusunda ne yazık ki yeterli bilgiye sahipdeğildir.

Kimyasal maddelerin, çalışanlar ve/veya bu maddelere maruzkalan kişiler üzerindeki etkileri  geçicirahatsızlıktan kalıcı hatta ölümcül zararlara kadar geniş bir yelpazede değerlendirilmelidir.

Ortaya çıkabilecek ve insan sağlığını tehdit eden zararlarkimyasalın cinsi, insan vücudu, göz, ve deriye ne kadar alındığı veya nekadar solunduğu gibi kriterler ile maddenin ne kadar toksik olduğu gibiözelliklerle ilintilidir .

Kimyasal maddelerin özellikleri ve içerikleri farklı olabilir.Bazıları birdençok özelliği aynı anda barındırabilir.

Kimyasal maddelerin temel özelikleri nelerdir?

Kimyasal maddeler patlayıcı, alevlenebilir,  toksik, aşındırıcı, tahriş edici özellikleresahip olabilir.
Aynı zamanda alerjen, kanserojen, mutajen (genetik yapıda hasar oluşturabilme),üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özellikler de içerebilir.

Kimyasal maddelerin özellikleri, insan sağlığına ve çevreyeverebileceği potansiyel zararlar, korunma yolları ve hangi iş güvenliğimalzemelerinin korunmada etkin olabileceği ve olası maruz kalmada ilk yardımdayapılması gerekenler gibi bilgilerin yer aldığı Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS)geliştirilmiştir.
Bu MSDS' leri kullandığımız ilaçların kutularından çıkan ilaç prospektüslerinebenzetebiliriz.
İlaç kutusundan çıkan prospektüste ilaca dair genel bilgiler, olası yanetkileri, hangi durumlarda kullanılmaması gerektiği gibi çeşitli uyarılar varsakimyasal maddelerin  MSDS' lerinde debenzer uyarılar bulunmaktadır.

MSDS’de olması gereken temel bilgiler nelerdir?

Kimyasalın adı ve üreticinin adresi
Kimyasalın içeriği ve özellikleri
Maruziyet durumunda ilk yardım tedbirleri
Kaza sonucu yayılmalarda yapılması gerekenler
Kimyasalın kullanma ve depolama rehberi
Kimyasalın insan vücuduna girme yolları ve olası zararları 

Kimyasal Maddelerin İnsan Vücuduna ve Sağlığına Olası ZararlarıNelerdir?

Cilt tahrişi yapabilir. Alerjik cilt reaksiyonlarına sebepolabilir.
Ciltte kuruluk ve çatlama yapabilir.
Ciddi göz tahrişi yapabilir.
Baş dönmesi ve uyuşukluk yapabilir.
Solunum yolu tahrişine yol açabilir.
Buharı grip tarzı belirtilere yol açabilir.
Kalıcımaruziyetlerde ise akciğerlerde hasara sebep olabilir.
Öksürme, nefes darlığı ve göğüs kafesinde sıkışma yapabilir.
Kimyasal maddeler yutulduğu takdirde zararlıdır. Ağız, boğazve midede tahrişe  yol açar.
Yutulduğunda akciğer ve sindirim sistemini tahriş eder.Bulantı,kusma, ishal  ve karın ağrısı yapar.
Bazı kimyasal maddeler içerikleri nedeniyle kansere nedenolabilir.
Genetik bozukluklara yol açabilir, genetik yapıyızedeleyebilir.
Üreme fonksiyonları yönünden toksik madde içeren kimyasalmaddeler de bulunmaktadır.
Kimyasal maddeler doğurganlık sürecine  ve anne karnındaki bebeğe zarar verebilir.
Böbrek, karaciğer gibi organlar  ve merkezi sinir sistemine de zararverebilirler. 

Kimyasal Maddelerden Korunmak İçin Ne Yapılmalıdır? 

Bu konuda en temel yaklaşım iş yerinde iş güvenliği uzmanı,iş yeri hekimi, işveren yetkilisi, işçi temsilcisi ve işverenin atayacağı yetkinkişilerce yapılan risk değerlendirilmesi sonrası kimyasal maddelerin risklerinegöre koruyucu ekipmanların tedarik edilmesidir.
Gerekli koruyucu tedbirlerin planlanmasıdır.
Çalışanlara mutlak suretle kullandıkları kimyasalların potansiyel tehdidi,korunma önlemleri ve koruyucu ekipmanların kullanımına dair eğitimlerverilmelidir. 

Kimyasal Maddelerin Risklerinden Korunmak İçin Pratik ÖnlemlerNelerdir?

Bulaş olmuş giysiler temizlenmeden kullanılmamalıdır.
Kirlenmiş ve ıslanmış  giysiler hemençıkarılmalıdır
Çalışma sonrası el, kol ve yüz yıkanmalıdır.
Göz duşlarının çalışma ortamında olduğundan eminolunmalıdır.
Uzun süre ve tekrarlayan cilt temasından kaçınılmalıdır.
Kimyasalı ve varsa buharını solumaktan kaçınmalıdır.
Kimyasal maddeler yere döküldüğünde asla koklanmamalı ve ağza alınmamalıdır. Kimyasallar mümkünse İyi havalandırılanyerlerde kullanılmalıdır.
Kimyasalı kullanırken göz, cilt ve iş elbiseleriyle temasedilmemelidir.
Kimyasal maddeler patlama ve alevlenme riskine karşı sıcakyüzeylerden ve yüksek ısıdan uzak tutulmalıdır.
Kimyasallarla çalışırken sigara içilmemelidir.

Kimyasal Maddelere Maruziyetten Korunmak İçin Hangi KoruyucuMalzemeler Kullanılmalıdır?

Kimyasal  maddelerleçalışanlara yaptıkları işin niteliği ve kullandıkları kimyasalın özelliği ilesağlığa zararları göz önünde bulundurularak koruyucu ekipman verilmelidir.

Kullanılabilecek koruyucu ekipmanlar aşağıda belirtilmiştir:

Kimyasallara karşı koruyucu eldiven (Latex eldivenlerkimyasallara karşı koruyucu değildir)
Filtre içeren solunum maskeleri (sertifikalı olanlar tercihedilmelidir)
Tam korumalı kimyasal gözlük (özellikle sıvılarınsıçramasını önleyen)
Kimyasallara karşı koruyucu giysiler, gerek olursa ısıya dadayanıklı olmalıdır.
Kimyasallara etkili göz duşları bulundurulmalıdır.

Kimyasallarla Maruziyet Durumunda İlk Yardım NasılOlmalıdır? 

Kimyasallardan etkilenme durumlarında yapılacak ilk yardımla ilgili bilgiler MSDS formundamevcuttur.
Öncelikle buna göre bir ilk yardım yapılmalıdır. 

Genel İlk Yardım Prosedürleri aşağıda belirtilmiştir: 

Bilinci yerinde olmayan kişilere ağızdan herhangi bir maddeverilmelidir.
Madde veya buharı solunduğunda kişi temiz havaya çıkartılmalı ve hasta sıcak tutulmalıdır.
Kişi kıpırdatılmamalı ve  dinlendirilmelidir.
Bilinç kapalıysa kişiye koma pozisyonu verilir.
Cilt temasında bol su ve sabun ile etkilenen bölgeyi en az 15 dakika su ve sabun ile yıkanmalıdır.
Cilt temasında ilgili alan su ve sabunla yıkanmalı bulaşolmuş giysiler çıkarılmadır.
Göz temasında varsa kontakt lensler de çıkarılıp göz su ile en az (15 dk) veya göz duşuyla yıkanmalıdır.
Kirlenmiş giysileri en kısa sürede bertaraf edilmelidir.
Kimyasal madde yutulduğunda ağız su ile yıkanmalı veçalkalanmalıdır.
Kişi kusturulmamalı ve tıbbi yardım almalıdır.
Özellikle gözün kimyasalla teması sonrası göz duşu veya gözün yıkanması yapılsabile kişinin tedbir amaçlı da olsa göz doktoruna sevk edilmesi önerilmektedir.

Maruziyet sonrası herhangi bir belirti görülür veya şüpheduyulursa mutlak suretle doktora başvurulmalıdır.

Bu konuya dair bir sorunuz varsa siz de uzmanlarımıza 7/24 Soru sorabilirsiniz.Soru sormak için tıklayın.