Şarbon Nedir? Şarbon Nasıl Bulaşır? Şarbon Belirtileri, Tanısı, Tedavisi ve Korunma Yolları Nelerdir?

Yayın Tarihi : 2018/09/04 14:24 • Güncelleme Tarihi : 2018/09/04 14:24 • Yazar: Uz.Dr. Cem Argun
Şarbon, Bacillus anthracis adı verilen bakterinin yol açtığı enfeksiyon hastalığıdır.Şarbon hastalığı otla beslenen enfekte hayvanlardan insanlara bulaşır.Bulaştırıcılığı olan başlıca hayvanlar koyun, manda, keçi, sığır ve attır.Şarbon hastalığının en sık görülen belirtileri, tanısı, tedavisi ve korunma yolları hakkında bilgileri aşağıdaki yazımızda detaylı olarak bulabilirsiniz.
Şarbon Nedir? Şarbon Nasıl Bulaşır? Şarbon Belirtileri, Tanısı, Tedavisi ve Korunma Yolları Nelerdir?

Şarbon, Bacillus anthracis adı verilen bakterinin yol açtığı ölümcül enfeksiyon hastalığıdır.Şarbon hastalığı otla beslenen (otcul) enfekte hayvanlardan insanlara bulaşır.Bulaştırıcılığı olan başlıca hayvanlar koyun, manda, keçi, sığır ve attır. Bu hayvanların özellikle derisi ve kılları ile temas etmek insanlara bulaş riskini arttırmaktadır.Şarbonun günümüzde görülme sıklığı azalmış olsa da halen dünyanın farklı yerlerinde şarbon vakalarına rastlanılmaktadır.
Şarbon hastalığı öldürücü bir hastalık olduğundan, hastalığa sebep olan Bacillus anthracis bakterisi biyolojik silah olarak da kullanılabilmektedir.

Şarbon Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Şarbon hastalığına yakalanan hayvanların etlerinin yenmesi, bulaş olmuş hayvan ürünleri ile yakın temas da hastalığın bulaşmasında önemli rol sahibidir.Hayvanın etinin yenmesi amacıyla kesilmesi sırasında temasın da hastalığa yakalanmada önemli bir etken olması ülkemizde kurban kesimi sırasında bulaşma olasılığını bulundurmaktadır.
Şarbon enfeksiyonu hastalığa yakalanan hayvanın sütünden de bulaşabilmektedir.Bu nedenle özellikle günlük sütler ile çiğ sütün  çok iyi kaynatılması gerekmektedir.Laboratuvar çalışanları ve sağlık personeli de şarbon hastalığı yönünden risk altındadır.Özellikle mikrobiyoloji laboratuvarlarında kontamine materyal ile  temas eden ve bakteri identifikasyonunda görevli personele de çalışma sırasında enfeksiyon bulaşabilmektedir.
Şarbon vakalarının görüldüğü ülkelerden et  veya canlı hayvan temini de kuşkusuz hastalığın yayılmasında etkilidir.
Şarbon hastalığı insandan insana ise bulaşmamaktadır.

Şarbon Hastalığının Klinik Tablosu Nasıldır? 

Şarbon temel olarak insanlarda 3 farklı bölgeye yerleşerek klinik tablo oluşturur. Bu bölgeler ise sırasıyla deri, akciğer ve gastrointestinal sistemdir.
Buralardam ise kan ve lenf dolaşımı ile beyinde menenjit  ve sistemik dolaşıma yayılarak sepsis gibi ölümcül sonuçlar doğurabilir.

1.Deri Şarbonu:En sık görülen şarbon çeşididir. Vakaların % 90’ından fazlası deri şarbonudur. Kuluçka dönemi çoğunlukla 2 ile 7 gün arasındadır. Deriye cilt kesisi, cilt zedelenmeleri, kaşınma gibi durumların tetiklemesiyle girer.Bakteri cilde girdikten 2-3 gün sonra ciltte  küçük ve kabarık lezyonlar oluşur.Lezyonlar genellikle ağrısızdır ancak kaşıntı olabilir.Papül şeklindeki lezyon büyüyerek vezikül (içi sıvı dolu kabarcık) halini alır.Vezikül de 1-2 gün içinde çevresinde sertlik ve  şişlik olan  siyah yara şekline gelir. Oluşan vezikülün içinden alınan sıvının mikrobiyolojik yöntemlerle incelenmesi  tanida büyük önem taşır. 

2.Akciğer Şarbonu:Nadir rastlanan bir şarbon türüdür.Ancak klinik tablo olarak çok daha ağır ve ölümcül seyreder. Kuluçka dönemi 10 -15 gün arasındadır.Basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi başlayabilir.Takip eden günlerde solunum zorluğu, titreme nöbetleri, göğüs ağrısı ve öksürük ön plana çıkar.
Göğüs kafesinde akciğerlerin arkasında kalan bölüm olan mediastende kanlı bir enfeksiyona yol açar.Akciğer filminde mediastende genişleme görülmesi tanıda önemlidir. 

3.Sindirim Sistemi (Gastrointestinal) Şarbonu: Enfekte  hayvanların etlerinin yenmesiyle görülmektedir. İyi pişmemiş, az pişmiş ve çiğ etlerin tüketilmesi hastalığa yakalanmada önemli bir etkendir.
Hastalığa yakalanıldığında sindirim sisteminde  (kanlı dışkı, gastroistestinal kanamalar)  ortaya çıkabilir.Bu da ölümcül sonuçlara yol açmaktadır.
Kanamalar sonrası şok tablosuna giren hasta hızla hayatını kaybeder. 

Şarbon Tanısı Nasıl Koyulur?

Tanıda hastalığın etkilediği vücut bölgesine göre farklı yöntemler kullanılsa da temel olarak mikrobiyolojik yöntemler geçerlidir.

Deri şarbonu:Şüpheli deri lezyonu ve veziküldeki sıvıdan yapılan mikrobiyolojik inceleme ile B.anthracis basillerinin görülmesi ve kültür yöntemiyle bakterinin izole edilmesi.

Akciğer şarbonu:Akciğer filminde mediastende genişleme görülmesi ön tanıda yardımcıdır. Ayrıca mikrobiyolojik olarak hastadan alınan balgam örneğinde  ve kan kültüründe şarbona etken olan B.anthracis bakterisinin izole edilmesi tanı koydurucudur.

Sindirim sistemi şarbonu: Hastanın dışkısı (gaita), kusmuk ve vücut sıvılarından yapılan mikrobiyolojik tahliller ile şarbon basilinin izole edilmesi tanı koydurmaktadır.

Tanıda bazı serolojik tahlillere de gerek duyulabilmektedir.

Şarbon Tedavisi Nasıldır?

Tedavide antibiyotikler kullanılmaktadır. Deri lezyonlarında da uygun antiseptic solüsyon ve antibakteriyel kremler kullanılabilir. Solunum, sindirim sistemi ve sistemik şarbon enfeksiyonlarında ise hastanın klinik bulgularına göre antibiyotik tedavisine ilave olarak çeşitli destekleyici tedavilere gerek olabilir.

Şarbondan Nasıl Korunabiliriz?

İnsan  ve hayvan şarbonu ihbarı zorunlu hastalıklardır. Bu hastalık varlığı ve şüphesinde mutlaka yetkili otoritelere yazılı ve sözlü bilgi verilmelidir.Her enfeksiyonda olduğu gibi şarbondan korunmada da el yıkama son derece önemlidir.
Şarbon vakalarının görüldüğü bölgelerde hastalıktan korunmada kuşkusuz en efektif yöntem otla beslenen hayvanların ve risk grubu insanların aşılanmasıdır.
Şarbon şüphesi olan hayvanlarla yakın temas kurulmamalı, kesilmemelidir. Derilerine el sürülmemelidir.Hastalıktan ölen hayvanların etinin kesinlikle yenilmemesi gerekmektedir.
Genel bir önlem olarak ise, soframızda yada restoranlarda yediğimiz etlerin  az pişmiş et yerine iyi pişirilerek tüketilmesi  kişisel korunmada faydalı olacaktır.
Çiğ süt ve günlük sütler yeterince kaynatılmalıdır.Çiğ sütten üretilme ihtimali yüksek olan dondurma tüketilmesinde de dikkatli olunmalıdır.
Ölen hayvanın çevreye hastalığı bulaştırmaması için en az 2 metre derinliğe  gömülmesi önerilmektedir. Hayvanların yakılarak imha edilmesi de koruyucu bir önlemdir.
Hasta hayvanların bulunduğu ağıl, ahır gibi alanlar dezenfekte edilmelidir.Hayvanların tükettiği yem, ot,  saman gibi maddeler de yakılarak imha edilmelidir.

Bu konuya dair bir sorunuz varsa siz de uzmanlarımıza 7/24 Soru sorabilirsiniz.Soru sormak için tıklayın.



Yorumlar

Yorum
?