Zoonotik Hastalıklar (Zoonozlar) Nedir? Nasıl Yayılır ve Nasıl Korunuruz?

Hayvanlar insanlara birçok fayda sağlar. Birçok insan hem evde hem de dışarda günlük yaşamlarında hayvanlarla etkileşime girer. Hayvanlar dünya genelinde insanlar için gıda, lif, geçim, seyahat, spor, arkadaşlık ve eğitim sağlar. Amerika Birleşik Devletleri'nde milyonlarca evin bir veya daha fazla evcil hayvanı var. Hayvan sergilerini ziyaret ederken veya açık hava etkinliklerinin tadını çıkarırken, seyahat sırasında, kentsel veya kırsal ortamlarda hayvanlarla temasa geçebiliriz.

Zoonotik Hastalıklar (Zoonozlar) Nedir?

Bununla birlikte, hayvanlar bazen insanlara yayılabilen ve hastalığa neden olabilecek zararlı mikropları taşıyabilir-bunlar zoonotik hastalıklar veya zoonozlar olarak bilinir. Zoonotik hastalıklara virüsler, bakteriler, parazitler ve mantarlar gibi zararlı mikroplar neden olur. Bu mikroplar insanlarda ve hayvanlarda hafif ila ciddi hastalık ve hatta ölüme kadar birçok farklı hastalık türüne neden olabilir. Hayvanlar bazen zoonotik hastalığa bağlı olarak insanları hasta edebilecek mikroplar taşırken bile sağlıklı görünebilir.

Zoonotik hastalıklar dünyada çok yaygındır. Bilim insanları, insanlarda bilinen her 10 bulaşıcı hastalığın 6'sından fazlasının hayvanlardan yayılabileceğini ve insanlarda her 4 yeni veya ortaya çıkan bulaşıcı hastalığın 3'ünün hayvanlardan geldiğini tahmin ediyor.

Mikroplar, Hayvanlar ve İnsanlar Arasında Nasıl Yayılır?

İnsanlar ve hayvanlar arasındaki yakın bağlantı nedeniyle, insanların zoonotik hastalıklara neden olabilecek mikroplarla enfekte olabilmelerinin ortak yollarından haberdar olmak önemlidir. 
 

Zoonotik Hastalıklar Naıl Yayılır?

Doğrudan temas:

Enfekte bir hayvanın tükürük, kan, idrar, mukoza, dışkı veya diğer vücut sıvılarıyla temasa geçmek. Örnekler arasında hayvanları sevmek veya dokunmak, ısırıklar veya çizikler bulunur.

Dolaylı temas:

Hayvanların yaşadığı ve dolaştığı alanlarla veya mikroplarla kontamine olmuş cisimler veya yüzeylerle temas etmek. Örnekler arasında akvaryum tankı suyu, evcil hayvan habitatları, tavuk kümesleri, ahırlar, bitkiler, toprak, evcil hayvan yiyecekleri ve kapları sayılabilir.

Pire vektör kaynaklı:

Bir kene ya da sivrisinek ya da pire gibi bir böcek tarafından ısırılmak.

Gıda kaynaklı yayılım:

Her yıl, 6 Amerikalıdan 1'i kontamine yiyecekler yemekten hastalanıyor. Pastörize edilmemiş (çiğ) süt, az pişmiş et veya yumurta veya enfekte bir hayvandan dışkı ile kontamine çiğ meyve ve sebzeler gibi güvenli olmayan bir şey yemek veya içmek. Kontamine yiyecekler evcil hayvanlar da dahil olmak üzere insanlarda ve hayvanlarda hastalığa neden olabilir.

Kontamine su kaynaklı yayılım:

Enfekte bir hayvandan dışkı ile kontamine olmuş suyu içmek veya su ile temas etmek.

Kimler Zoonotik Hastalık Riski Altındadır?

Sağlıklı insanlar da dahil olmak üzere herkes zoonotik bir hastalıktan hasta olabilir. Ancak, bazı insanlar diğerlerinden daha fazla risk altındadır ve kendilerini veya aile üyelerini korumak için adımlar atmalıdır. Bu insanlar, bazı hastalıklardan dolayı diğerlerinden daha kolay hastalanabilir hatta ölebilir. Bu insan grupları şunları içerir:

• 5 yaşından küçük çocuklar
• 65 yaş üstü
• Bağışıklık sistemi zayıf insanlar
• Hamileler

Kendinizi ve Ailenizi Zoonotik Hastalıklardan Korumak İçin Ne Yapabilirsiniz?

İnsanlar birçok yerde hayvanlarla temas edebilir. Bu temas evde ve dışarda, hayvanat bahçeleri, fuarlar, okullar, mağazalar ve parklar gibi pek çok yerde gerçekleşir. Sivrisinek, kene ve pire gibi böcekler gece gündüz insanları ve hayvanları ısırır. Neyse ki, kendinizi ve ailenizi zoonotik hastalıklardan korumak için yapabileceğiniz şeyler var.

• Ellerinizi temiz tutun. Hiçbir hayvana dokunmasanız bile, hayvanların etrafında kaldıktan hemen sonra ellerinizi yıkamak, hastalanmaktan ve mikropları başkalarına yaymaktan kaçınmak için atabileceğiniz en önemli adımlardan biridir.
  • Hayvanlara dokunmasanız bile, hayvanların etrafında kaldıktan sonra ellerinizi daima yıkayın.
  • Birçok mikrop, elleri sabun ve temiz, akan su ile düzgün bir şekilde yıkamayarak yayılır.
  • Sabun ve su yoksa, en az %60 alkol içeren alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanabilirsiniz.
  • El dezenfektanları her türlü mikroptan kurtulmanıza yardımcı olmadığından dolayı, eğer varsa ellerinizi sabun ve su ile yıkamak önemlidir.
• Evcil hayvanlarınızın etrafında güvende kalmak için yapabileceğiniz basit şeyleri bilin.
• Sivrisinek, kene ve pire ısırıklarından kaçının.
• Kendiniz veya aileniz, evcil hayvanınız veya diğer hayvanlar için olsun, yiyecekleri güvenli bir şekilde ele almanın yolları hakkında daha fazla bilgi edinin.
• Zoonotik hastalıkların evde, dışarda (hayvanat bahçelerinde veya diğer hayvan sergilerinde olduğu gibi), çocuk bakım ortamlarında veya okullarda ve seyahat ederken farkında olun.
• Hayvan ısırığı ve çiziklerinden kaçının.

Link: https://www.cdc.gov/onehealth/basics/zoonotic-diseases.html

Bu konuya dair bir sorunuz varsa siz de uzmanlarımıza 7/24 Soru sorabilirsiniz. Soru sormak için buraya tıklayın.