Tiroid Bezi Nasıl Çalışır?

Tiroid bezi tarafından salgılanan ana tiroid hormonu, 4 iyot atomu içerdiğinden T4 olarak da adlandırılan tiroksindir.  Etki etmesi için, T4, bir iyot atomunun uzaklaştırılmasıyla tridiyodotironine (T3) dönüştürülür.  Bu esas olarak karaciğerde ve T3'ün beyinde olduğu gibi etkisini gösterdiği bazı dokularda görülür. Tiroid bezi tarafından üretilen T4 miktarı, beynin kökünde bulunan ve tiroid uyarıcı hormon (TSH) olarak adlandırılan hipofiz bezinde üretilen başka bir hormon tarafından kontrol edilir. Hipofizin kan dolaşımına gönderdiği TSH miktarı hipofizin gördüğü T4 miktarına bağlıdır. Hipofiz çok az T4 görürse, tiroid bezine daha fazla T4 üretmesini söylemek için daha fazla TSH üretir. Kan akışındaki T4 belirli bir seviyenin üzerine çıktığında, hipofizin TSH üretimi durur. Aslında, tiroid ve hipofiz ısıtıcı ve termostat gibi gibi çalışırlar. Isıtıcı kapalı ve soğuk olduğunda, termostat sıcaklığı okur ve ısıtıcıyı çalıştırır. Isı uygun bir seviyeye yükseldiğinde, termostat bunu algılar ve ısıtıcıyı kapatır. Böylece, tiroid ve hipofiz, bir ısıtıcı ve termostat gibi açılır ve kapanır. Bu, aşağıdaki şekilde gösterilmektedir:

T4 ve T3, neredeyse tamamen spesifik nakil proteinlerine bağlı dolaşımdadır ve bu proteinlerin kandaki seviyelerini değiştirebileceği, T4 ve T3 seviyelerinde de değişiklikler meydana getiren bazı durumlar vardır (hamilelik sırasında sık sık olur, doğum kontrol hapı alan kadınlarda da görülür).

Hastaların tiroid durumunu değerlendirmek için yapılan bir diğer ölçüm ise Free T4 ölçümüdür. Free T4, proteinlerin sahip olabileceği herhangi bir değişiklikten kaçınır ve bize T4 düzeyi için daha doğru bir değer verir.

Tiroid Fonksiyon Testleri Nelerdir?

TSH, T4, T3 ve Free T4'ü ölçmek için kan testleri tiroid bezleri hastalıklarının tanı ve takibinde kullanılan temel testlerdir. Tiroid fonksiyonunu değerlendirmek için testler şunları içerir:

Kandan Çalışınılan Tiroid Fonksiyon Testleri:

TSH Testleri 

Başlangıçta tiroid fonksiyonlarını test etmenin en iyi yolu, bir kan örneğindeki TSH seviyesini ölçmektir. Yüksek TSH seviyesi, tiroidi doğrudan etkileyen bir problem nedeniyle (primer hipotiroidizm) tiroid bezinin başarısız olduğunu göstermektedir. TSH seviyesinin düşük olduğu bir durumda genellikle, kişinin çok fazla tiroid hormonu (hipertiroidizm) üreten aşırı aktif bir tiroidi olduğunu gösterir. Nadiren, düşük bir TSH, hipofiz bezindeki bir anormallikten kaynaklanabilir ve bu durum tiroidi (ikincil hipotiroidizm) uyaracak kadar TSH üretmesini önler. Çoğu sağlıklı bireyde, normal bir TSH değeri, tiroidin normal çalıştığı anlamına gelir.

T4 Testleri

T4 kanda iki şekilde dolaşır:

1) T4, T4'ün tiroid hormonuna ihtiyaç duyan çeşitli dokulara girmesini önleyen proteinlere bağlıdır.

2) Etkilerini ortaya koymak için çeşitli hedef dokulara giren Free T4. Free T4 fraksiyonu tiroidin nasıl çalıştığını belirlemek için en önemlisidir ve bunu ölçen testlere Free T4 (FT4) ve Free T4 Endeksi (FT4I veya FTI) denir.  Hipertiroidi olan bireylerin yüksek bir FT4 veya FTI'sı olacaktır, ancak hipotiroidli hastalar düşük bir FT4 veya FTI seviyelerine sahip olacaktır.

TSH testini FT4 veya FTI ile birleştirmek, tiroid bezinin nasıl çalıştığını doğru bir şekilde belirler.

Yüksek bir TSH ve düşük FT4 veya FTI'nın bulunması, tiroid bezindeki hastalığa bağlı birincil hipotiroidizmi gösterir. Düşük TSH ve düşük FT4 veya FTI, hipofiz bezini içeren bir problem nedeniyle hipotiroidizmi gösterir. Hipertiroidizmli bireylerde yüksek bir FT4 veya FTI ile düşük TSH bulunur.

T3 Testleri

T3 testleri genellikle hipertiroidizmi teşhis etmek veya hipertiroidizmin ciddiyetini belirlemek için yararlıdır. Hipertiroidi olan hastalar yüksek T3 seviyesine sahiptir. Düşük TSH'si olan bazı bireylerde sadece T3 yükselir ve FT4 veya FTI normaldir. T3 testi, hipotiroid hastasına nadiren yardımcı olur, çünkü anormal olmak için son testtir. Hastalar yüksek TSH ve düşük FT4 veya FTI ile şiddetli hipotiroide sahip olabilirler, ancak normal T3'leri vardır. Hamilelik sırasında veya doğum kontrol hapı kullanırken olduğu gibi bazı durumlarda yüksek T4 ve T3 seviyeleri görülebilir. Bunun nedeni, östrojenlerin bağlayıcı proteinlerin seviyesini arttırmasıdır. Bu durumlarda, tiroid değerlendirmesi için hem TSH hem de ücretsiz T4 yaptırmak daha iyidir.

Tiroid Antikor Testleri

Vücudun bağışıklık sistemi normalde bizi bu istilacıları lenfositler olarak bilinen kan hücreleri tarafından üretilen antikorlar  yok
ederek bakteri ve virüs gibi yabancı istilacılardan korur.
Hipotiroidizm veya hipertiroidizm olan birçok hastada, lenfositler, bezlerini uyaran veya zedeleyen tiroidlerine karşı antikorlar üretir. Tiroid sorunlarına neden olan iki yaygın antikor, tiroid hücre proteinlerine karşı yönlendirilir: tiroid peroksidaz ve tiroglobulin. Tiroid antikorlarının seviyelerinin ölçülmesi, tiroid sorunlarının nedenini teşhis etmeye yardımcı olabilir. Örneğin, hipotiroidizmli bir hastadaki pozitif anti-tiroid peroksidaz ve / veya anti-tiroglobülin antikorları, Hashimoto’nun tiroiditi teşhisini koyar.  Antikorlar bir hipertiroidi hastasında pozitifse, en olası tanı otoimmün tiroid hastalığıdır.

Tiroglobulin

Tiroglobulin (Tg) normal tiroid hücreleri ve ayrıca tiroid kanseri hücreleri tarafından üretilen bir proteindir.  Tiroid fonksiyonunun bir ölçütü değildir ve tiroid bezi hala mevcut olduğunda tiroid kanserini teşhis etmez. En sık tiroid kanseri ameliyatı geçiren hastalarda tedaviden sonra onları izlemek amacıyla kullanılır. Tg, belli senaryolarda ve bireylerde sık sık ölçülmesine rağmen, Tg'nin tiroid hormon fonksiyonunun birincil bir ölçüsü olmadığını bildirmek için bu tiroid fonksiyon testleri broşürüne dahil edilmiştir.

Diğer Tiroid Testleri (Kandan Çalışılmayan Testler):

Radyoaktif İyot Tutulumu

T4 çok fazla iyot içerdiğinden, bezin uygun miktarda T4 üretebilmesi için tiroid bezinin kan akışından büyük miktarda iyot alması gerekir. Tiroid bunu yapmak için çok aktif bir mekanizma geliştirmiştir.  Bu nedenle, bu aktiflik, bir bireyin az miktarda radyoaktif olan iyotu yutması ile ölçülebilir. Radyoaktiflik, doktorun iyot moleküllerinin nereye gittiğini izlemesini sağlar. Doktorlar tiroid bezinin (radyoaktif iyot alımı, RAIU) aldığı radyoaktif miktarını ölçerek, bezin normal şekilde çalışıp çalışmadığını belirleyebilir.  Tiroid bezi aşırı aktif (hipertiroidizm) olan bireylerde çok yüksek bir RAIU görülürken, tiroid bezi az aktif (hipotiroidizm) olduğunda düşük RAIU görülür. Radyoaktif iyot alımına ek olarak, tiroid bezinin bir filmini almak için bir tiroid taraması yaptırabilirsiniz.

Kaynak: https://www.thyroid.org/thyroid-function-tests/