Maymun Çiçeği Hastalığı Nedir?

Maymun çiçeği diğer adıyla da Monkeypox hastalığı ilk olarak 1958'de tıbbi araştırma için kullanılan maymunlarda görüldü, bu nedenle 'maymun çiçeği' adı verildi. İlk insan maymun çiçeği vakası 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde saptandı. Daha sonra Orta ve Batı Afrika ülkelerindeki insanlarda maymun çiçeği vakaları bildirilmiştir.

Monkeypox, maymun çiçeği virüsünün  neden olduğu nadir görülen bir hastalıktır. Monkeypox (Maymun çiçeği ) virüsü, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus ailesindendir. Orthopoxvirus ailesi ayrıca çiçek hastalığına yol açan  variola virüsünü de içermektedir. 

Geçmişten günümüze kadar insanlarda Maymun çiçeği vakaları Afrika dışında da görülmüştür.

Amerika Birleşik Devletleri, İsrail, Singapur ve İngiltere’de maymuç çiçeği vakalarına rastlanılmıştır.
Maymun çiçeğinin doğal rezervuarı bilinmemektedir. Bununla birlikte, Afrika kemirgenleri ve maymunlar virüsü barındırabilir ve insanları enfekte edebilir.

İnsanlarda, maymun çiçeği semptomları çiçek hastalığı semptomlarına benzer ancak  daha hafiftir. 

Maymun Çiçeği Hastalığı Belirtileri

Maymun çiçeği hastalığı; ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve yorgunlukla başlar. 
Çiçek hastalığı ve maymun çiçeği semptomları arasındaki temel fark, maymun çiçeği enfeksiyonu  lenf düğümlerinin şişmesine (lenfadenopati) neden olurken, lenfadenopati  çiçek hastalığında görülmemektedir. Maymun çiçeği için kuluçka süresi (enfeksiyondan semptomlara kadar geçen süre) genellikle 7 ile 14 gündür ancak bu süre  5−21 gün arasında değişebilir.

Hastalık şu belirtilerle başlar:
•    Ateş
•    Baş ağrısı
•    Kas ağrıları
•    Sırt ağrısı
•    Şişmiş lenf düğümleri
•   Titreme
•    Halsizlik, bitkinlik

Ateşin ortaya çıkmasından 1 ila 3 gün sonra (bazen daha uzun) hastada, genellikle yüzde başlayan ve vücudun diğer bölgelerine yayılan bir kızarıklık gelişir.

Lezyonlar düşmeden önce aşağıdaki aşamalardan geçer:
• Maküller
• Papüller
• Veziküller
• Püstüller
• Kabuklar

Hastalık tipik olarak 2 ile 4 hafta sürer. Afrika'da, maymun çiçeği hastalığına yakalanan her 10 kişiden 1'inde ölüme neden olduğu gösterilmiştir.

Maymun Çiçeği Hastalığı Bulaşması

Maymun çiçeği virüsünün bulaşması, kişinin,  virüsle kontamine olmuş bir hayvan, insan veya materyalden virüsle temas ettiğinde meydana gelir. 
Virüs vücuda  tahriş olmuş deri, solunum yolu veya mukoza zarları (gözler, burun veya ağız) yoluyla girer. Hayvandan insana bulaşma, ısırma veya tırmalama, çalı eti hazırlama, vücut sıvıları veya lezyon materyali ile doğrudan temas veya kontamine yataklar gibi lezyon materyali ile dolaylı temas yoluyla gerçekleşebilir. İnsandan insana bulaşmanın ise, öncelikle büyük solunum damlacıkları yoluyla gerçekleştiği düşünülmektedir. Solunum damlacıkları genellikle  fazla hareket edemez, bu nedenle bulaş için uzun süreli yüz yüze temas gerekir. İnsandan insana bulaşma için ayrıca, kişinin vücut sıvıları ile teması, lezyon ile doğrudan temas ve kontamine giysiler veya çarşaflar ile temas gerekmektedir.Maymun çiçeğinin rezervuar konağı (ana hastalık taşıyıcısı) hala bilinmemektedir, ancak Afrika kemirgenlerinin bulaşmada rol oynadığından şüphelenilmektedir. 

Maymun çiçeği Hastalığından Korunma

Maymun çiçeği virüsü ile enfeksiyonu önlemek için alınabilecek bir dizi önlem vardır:
• Virüsü barındırabilecek hayvanlarla temastan kaçının (maymun çiçeğinin görüldüğü bölgelerde hasta olan veya ölü bulunan hayvanlar dahil).
• Hasta bir hayvanla temas etmiş olan yatak örtüsü gibi herhangi bir malzemeyle temastan kaçının.
• Enfekte hastaları, enfeksiyon riski altında olabilecek diğerlerinden izole edin.
• Enfekte hayvanlar veya insanlarla temastan sonra iyi el hijyeni uygulayın. Örneğin, ellerinizi sabun ve suyla yıkamak veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanmak.
• Hastalara bakarken kişisel koruyucu ekipman (KKD) kullanın.

JYNNEOSTM (Imvamune veya Imvanex olarak da bilinir), maymun çiçeğinin önlenmesi için ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından onaylanmış, zayıflatılmış canlı bir virüs aşısıdır. Bağışıklama Uygulamaları Danışma Komitesi (ACIP) şu anda JYNNEOSTM'yi çiçek hastalığı ve maymun çiçeği gibi ortopoks virüslerine mesleki olarak maruz kalma riski altındaki kişilerin olay öncesi bir ortamda korunması için değerlendirmektedir.

Şu anda, maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu için kanıtlanmış, güvenli bir tedavi yoktur.